Er zijn verschillende manieren om in Nederland de arbeidsrelatie te verbreken. Dat kan van rechtswege, door wederzijds goedvinden, door een eenzijdige rechtshandeling of door een rechter. De mogelijkheden om de arbeidsovereenkomst te beëindigen zijn met name gericht op de bescherming van de werknemer, die vaak een minder sterke positie heeft dan de werkgever.
Een arbeidsovereenkomst houdt bijvoorbeeld van rechtswege op als de arbeidsovereenkomst voor een bepaalde termijn is aangegaan. Als de werkgever en werknemer een arbeidsrelatie voor een jaar zijn overeengekomen, zal de arbeidsovereenkomst na dat jaar beëindigen. De overeenkomst kan bijvoorbeeld ook van rechtswege eindigen door het overlijden van de werknemer.
Ook kan de arbeidsovereenkomst ophouden te bestaan door wederzijds goedvinden tussen de werkgever en werknemer. Dat houdt in dat de werknemer en werkgever in onderling overleg beslissen de arbeidsrelatie te verbreken. Hier rust wel een verplichting op de werkgever: deze moet onderzoeken of de werknemer het hier ook mee eens is en dat de werknemer daadwerkelijk begrijpt wat dit voor hem inhoudt.
De beëindiging door een eenzijdige rechtshandeling houdt in dat één van de partijen (dus de werkgever of werknemer) de arbeidsovereenkomst wil opzeggen, bijvoorbeeld omdat de werknemer een andere baan heeft, of omdat er sprake is van een economische noodzaak (het gaat financieel niet goed binnen het bedrijf) of door langdurige ziekte van de werknemer. Hier valt ook het ontslag op staande voet onder. Voor een ontslag op staande voet is wel een dringende reden nodig. Dit is dan aan de werkgever om aan te tonen dat er sprake is van een situatie waar een dringende reden van toepassing is. De dringende reden is erg casuïstisch en zal bij vrijwel elk geval verschillen.
De laatste mogelijkheid is het ontslag door de rechter. Er moet dan sprake zijn van een ontslaggrond, bijvoorbeeld wanneer een werknemer niet goed functioneert of wanneer er sprake is van een verstoorde arbeidsverhouding. De werkgever dient dan bij de kantonrechter een ontslagverzoek in, waarna de rechter zich buigt over de zaak. In het algemeen gelden er wel hoge eisen om aan te nemen dat er sprake is van een ontslaggrond.
Uit deze mogelijkheden om een arbeidsovereenkomst te beëindigen blijkt dat de werknemer een bijzondere positie inneemt in het arbeidsrecht. Het is volgens de wet niet toegestaan voor de werkgever om een werknemer zonder duidelijke mededeling of reden te ontslaan. Bent u het niet eens met de handelwijze van uw (ex)werkgever of werknemer, neem dan contact op met mr. Helmantel.
© mr. Meta Helmantel, advocaat in Hoogezand – Sappemeer, november 2023
